نظرسنجی نشریه تایم همچنان ادامه دارد. دیروز میرحسین موسوی براساس آرای داده شده توسط کاربران اینترنتی در رتبه اول اثرگذارترین شخصیت سال گذشته قرار گرفت. کاربران اینترنتی ایرانی و حامیان غیرایرانی جنبش سبز به وی رای دادند، چون می دانند که او اثرگذارترین شخصیت سال گذشته در سیاست جهان بوده است. البته این نظرسنجی هنوز به پایان نرسیده است و کاربران حامی جنبش سبز تلاش می کنند تا آخرین روز موسوی را در موقعیت مذکور نگه دارند. این رویداد از جوانب مختلف حائز اهمیت است.
اول: جنبش سبز و مهم ترین شخصیت آن یعنی میرحسین موسوی، بی تردید مهم ترین شخصیت اثرگذار سال گذشته است، این نقش از دو جنبه حائز اهمیت است، از یک سو جنبش سبز توانست با نشان دادن چهره ای دموکراتیک و آزادیخواه از ملت ایران، چهره مخدوشی را که احمدی نژاد از ایران نشان داده بود، تغییر دهد و از سوی دیگر این جنبش توانست به همه کسانی که متوجه افکار عمومی هستند، بگوید که دولت کودتا نماینده مردم ایران نیست. این موضوع به همان میزان که در داخل ایران، امیدهای مردم را قدرت بخشید و شکاف در میان حکومت را وسعت داد، به همان میزان نیز باعث شد تا تصویر جهان نیز تغییر کند. احمدی نژاد که با تکیه بر انتخابات پنج سال پیش خود را نماینده مردم می خواند و برای خود نقش رهبری در جهان اسلام و خاورمیانه قائل بود، به عنوان یک کودتاچی و دیکتاتور شناخته شد. کشورهای جهان اسلام نیز تصویر دیگری از ایران پیدا کردند، در لبنان تردید جدی نسبت به مردمی بودن دولت بنیادگرای احمدی نژاد بوجود آمد، در اروپا و آمریکا نیز جنبش سبز باعث توقف جریان تندروهای اسلامی و چپ های متحد آنان شد. به این لحاظ تردیدی نمی توان کرد که جنبش سبز در ایران، مهم ترین واقعه سیاسی سال گذشته بوده است. به عبارت دیگر مطرح شدن میرحسین موسوی در این نظرسنجی جدا از اینکه یک موفقیت رسانه ای بشمار می رود، بلکه واقعیت نیز دارد.
دوم: در سال گذشته میلادی وقایع سیاسی فراوانی در جهان رخ داد، واقعه قرقیزستان یکی از این وقایع است، اما نیک می دانیم که دامنه عمل و طول مدت حوادث و عمق هیچ کدام از وقایع و اهمیت کشوری که در آن تغییرات رخ داده است، به اندازه ایران نبود. البته انتخاب اوباما شاید واقعه مهم دیگر سال 2009 باشد، اما سکوت طولانی دولت اوباما، پس از انتخاب پر سروصدای او، وی را تا حد زیادی به سایه راند. سایر وقایع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی سال گذشته نیز هیچ کدام نتوانستند اهمیتی نظیر جنبش سبز در ایران بیابند. چرا که جنبش سبز در ایران تنها یک حرکت سیاسی نبود، بلکه یک واقعه مهم رسانه ای، یک تحول اجتماعی و یک حادثه فرهنگی بزرگ بود. تقریبا هیچ جشنواره فرهنگی در جهان نبود، و هیچ شهری در دنیا نبود، که مردم آن بطور مستقیم با نمایندگان و حامیان جنبش سبز در آن مواجه نشوند. جنبش سبز در سال گذشته کاری را که انقلاب ایران در طول سی سال گذشته با صرف میلیاردها دلار هزینه نتوانسته بود انجام دهد، انجام داد. جنبش سبز تصویر ایران را جلوی دوربین های جهان کشاند. اگر انقلاب اسلامی نتوانسته بود صادر شود، جنبش سبز توانست به مهم ترین کالای صادراتی ایران به تمام جهان تبدیل شود.
سوم: اگر فرض کنیم که آنچه در ایران اتفاق می افتد، به همان اندازه که جنگ سیاسی است، جنگ روانی است، اهمیت رسانه ها بیش از هر چیز درک می شود. به همین لحاظ است که دولت ایران با تمام قدرت به بستن همه درها و دریچه ها پرداخته است و اتفاقا از همین روست که جنبش سبز و مخالفان حکومت نیز به ساختن رسانه های تازه پرداخته اند. حامیان حکومت روزنامه ها را می بندند، روی امواج تلویزیونی پارازیت می اندازند، با استفاده از نیروی انتظامی و قدرت قضائی و خرید کارشناسان روسی و با استفاده از پول اینترنت را از دسترس مخالفان خارج می کنند و مخالفان حکومت و بخصوص جنبش سبز نیز دائما سعی می کند رسانه های تازه و فضاهای جدیدی برای خود بیابد. براساس خبرهای منتشره، تقریبا پشت سر همه مصاحبه ها و سخنرانی های احمدی نژاد در آمریکا یک معامله پولی جریان داشته است. آنها برای انتشار خبرهایشان از پول مردم مصرف می کنند و سعی می کنند تصویری مثبت از دولت کودتا نشان بدهند. در مقابل جنبش سبز در رسانه های جهانی همه چیز دارد، جز پول، اما تلاش حامیان جنبش سبز در رای گیری نشریه تایم نشان داد که قدرت بزرگتر همین وجود افکار عمومی منظم و با برنامه است. جنبش سبز مانند اکثر جنبش های مردمی تلاش کرده و تلاش می کند تا بتواند یک سال رابطه اینترنتی حامیان این جنبش را به صورت یک نیروی قدرتمند و با برنامه دربیاورد. اگر حکومت از پول مردم برای ایجاد چهره ای محبوب از دشمنان مردم استفاده می کند، مردم نیز از قدرت خودشان برای معرفی رهبران جنبش استفاده می کنند.
چهارم: معلوم نیست که نتیجه نظرسنجی تایم، که براساس آن میرحسین موسوی در حال حاضر رای نخست را دارد، تا آخرین روز به همین شکل باقی بماند، امیدواریم همین روند ادامه پیدا کند. آنچه در درجه دوم اهمیت است نتیجه ای است که گرفته می شود، موضوع مهم تر تلاشی است که باعث ایجاد شبکه های ارتباطی و تلاش های هماهنگ این شبکه ها برای جبران خلاء خبری در جنبش سبز می شود. دولت کودتا تمام رسانه هایی که قانونا متعلق به مردم است، از آنها دزدیده است و نه تنها از آن رسانه ها به نفع دولت استفاده می کند، بلکه از آنها علیه مردم نیز استفاده می کند. اما یادمان نرود که رسانه اصلی و آئینه آینده جهان، اینترنت است و در اینترنت نیروی انسانی جنبش سبز قدرتی پایان ناپذیر دارد. جنبش سبز، اگر در خیابان ها دائما با سرکوب دولتی که نماینده یک اقلیت است، مواجه می شود، در شاهراههای اینترنتی تلاش می کند، فضای خبررسانی را از آن خود کند. جنبش سبز قطعا در اولین فرصتی که امکان بیابد در خیابان های شهرهای کشور حضور می یابد، اما خیابان تنها جای فعالیت نیست، ما از هر فرصتی استفاده می کنیم. اگرچه اینها کافی نیست، اما آنچه مهم است، این که حامیان جنبش سبز در تلاش های هماهنگی چون رای دادن به موسوی در انتخاب چهره تاثیرگذار تایم در سال گذشته، همدیگر را بیابند، با کمک همدیگر به تشکیل رسانه های موثر همت کنند و افکار عمومی را در اختیار بگیرند. مهم نیست که دو هفته دیگر تصویر میرحسین موسوی روی جلد تایم برود، اگر چه بسیار دلنشین است، مهم این است که همین حالا همه مخاطبان وب سایت تایم که اتفاقا از تیراژ این نشریه هم بیشتر هستند، نام میرحسین موسوی را در فهرست تاثیرگذارترین شخصیت های سال گذشته می بینند.
پنجم: شاید دوست داشتم به جای تصویر میرحسین موسوی، تصویری از " ندا" یا " سهراب" روی جلد تایم می رفت، در هر حال فرقی نمی کرد، آنچه مهم بود، این بود که تصویری روی جلد تایم برود که نماینده جنبش سبز کشور است. فرقی هم نمی کرد که این چهره موسوی یا رهنورد باشد. آنچه مهم است دادن تصویری تازه از ایران است، چه این تصویر تصویر بانویی مانند شیرین عبادی باشد، یا تصویری از زهرا رهنورد، یا میرحسین موسوی، یا کروبی، یا یکی از زندانیان جنبش سبز. اما آنچه رخ داد و اکنون اهمیت دارد، حضور نماینده جنبش سبز در ردیف اول بالای رای گیری معتبرترین نشریه جهان است.
ششم: رای گیری نشریه تایم، نه نشانه اعتبار سیاسی افراد است، نه دلالت بر انتخاب دموکراتیک می کند، در هر دو حال سیستم نظرسنجی باز وب سایت تایم، نمی تواند نشان دهنده اعتبار سیاسی یا انتخاب دموکراتیک باشد. به همین دلیل است که اگرچه در فهرست افرادی که در نظرسنجی حضور دارند، مهم ترین چهره های سیاسی و هنری و فرهنگی و روشنفکری جهان قرار دارند که در میان آنها می توان نامهایی مانند باراک اوباما، کلینتون، سارکوزی، مرکل و حتی برخی حامیان القاعده را دید، اما در صدر جدول اکثرا چهره های محبوب جوانان کشورهای جهان هستند، جوانانی که به اینترنت دسترسی دارند و از آن استفاده می کنند. اینکه چهره محبوب جوانان کشور ما چهره هایی جانبدار دموکراسی و آزادی است از یک طرف نشانه خوبی از تمایلات جامعه ایران است، اما در حقیقت این آئینه همیشگی و کامل جامعه ایران نیست. شاید اگر جنبش سبز در کار نمی بود و نیاز به آزادی و دموکراسی در جامعه ما موضوع اول نبود، شاید ما هم چهره های مهم سینمایی و فرهنگی یا ورزشی مان را انتخاب می کردیم، اما وضع جامعه ما اقتضای دیگری دارد. شاید واقعا در کشوری مثل کره جنوبی مهم ترین چهره های تاثیرگذار بازیگران ورزشی و سینمایی باشند، اما در ایران امروز و چنانکه گفتم در جهان، تاثیر چهره های سیاسی که عمدتا در جنبش سبز ایران تعریف می شوند، بیش از چهره های دیگر است. آمدن نام میرحسین موسوی در جدول تایم، به معنای این نیست که او شخصیت برتر جهان یا ایران است، این فقط نشان می دهد که جنبش سبز از فرصتی که بصورت آزاد و طبق قوانین مشخص این وب سایت در اختیار همه کاربران اینترنتی است استفاده کرده است. از نظر من حتی اگر در یک انتخاب میان استادان علوم سیاسی تمام دانشگاههای جهان، یا در میان کشیش های واتیکان هم اگر بخواهند اثرگذارترین چهره سال گذشته را انتخاب کنند، باز هم جنبش سبز و رهبران آن انتخاب خواهند شد، چرا که واقعیت همین است، اما ارزش این انتخاب یک ارزش تبلیغاتی و رسانه ای است. در حقیقت حامیان جنبش سبز، یعنی همان هایی که در انتخابات ایران به موسوی رای دادند و دولت در مقابل رای آنان کودتا کرد، حالا از یک فرصت تبلیغاتی استفاده کرده اند. اگر یک انتخابات آزاد در ایران هم صورت بگیرد، باز هم موسوی انتخاب خواهد شد، اما انتخاب در نشریه تایم یک عمل تبلیغاتی است.
امیدواریم که تصویر میرحسین موسوی روی جلد تایم برود، این یک پیروزی رسانه ای برای حامیان جنبش سبز است، اما آنچه به دست آمده این نیست، آن چه در این جریان به دست آمد، فهم موثر بودن یک تلاش همگانی رسانه ای است. تلاش هزاران ایرانی که شب و روز بیدارند و سعی می کنند تا همه مردم را بیدار نگه دارند، تصویری شایسته از ایران به مردم جهان عرضه کنند و ایرانی زیباتر و بهتر بسازند.
اول: جنبش سبز و مهم ترین شخصیت آن یعنی میرحسین موسوی، بی تردید مهم ترین شخصیت اثرگذار سال گذشته است، این نقش از دو جنبه حائز اهمیت است، از یک سو جنبش سبز توانست با نشان دادن چهره ای دموکراتیک و آزادیخواه از ملت ایران، چهره مخدوشی را که احمدی نژاد از ایران نشان داده بود، تغییر دهد و از سوی دیگر این جنبش توانست به همه کسانی که متوجه افکار عمومی هستند، بگوید که دولت کودتا نماینده مردم ایران نیست. این موضوع به همان میزان که در داخل ایران، امیدهای مردم را قدرت بخشید و شکاف در میان حکومت را وسعت داد، به همان میزان نیز باعث شد تا تصویر جهان نیز تغییر کند. احمدی نژاد که با تکیه بر انتخابات پنج سال پیش خود را نماینده مردم می خواند و برای خود نقش رهبری در جهان اسلام و خاورمیانه قائل بود، به عنوان یک کودتاچی و دیکتاتور شناخته شد. کشورهای جهان اسلام نیز تصویر دیگری از ایران پیدا کردند، در لبنان تردید جدی نسبت به مردمی بودن دولت بنیادگرای احمدی نژاد بوجود آمد، در اروپا و آمریکا نیز جنبش سبز باعث توقف جریان تندروهای اسلامی و چپ های متحد آنان شد. به این لحاظ تردیدی نمی توان کرد که جنبش سبز در ایران، مهم ترین واقعه سیاسی سال گذشته بوده است. به عبارت دیگر مطرح شدن میرحسین موسوی در این نظرسنجی جدا از اینکه یک موفقیت رسانه ای بشمار می رود، بلکه واقعیت نیز دارد.
دوم: در سال گذشته میلادی وقایع سیاسی فراوانی در جهان رخ داد، واقعه قرقیزستان یکی از این وقایع است، اما نیک می دانیم که دامنه عمل و طول مدت حوادث و عمق هیچ کدام از وقایع و اهمیت کشوری که در آن تغییرات رخ داده است، به اندازه ایران نبود. البته انتخاب اوباما شاید واقعه مهم دیگر سال 2009 باشد، اما سکوت طولانی دولت اوباما، پس از انتخاب پر سروصدای او، وی را تا حد زیادی به سایه راند. سایر وقایع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی سال گذشته نیز هیچ کدام نتوانستند اهمیتی نظیر جنبش سبز در ایران بیابند. چرا که جنبش سبز در ایران تنها یک حرکت سیاسی نبود، بلکه یک واقعه مهم رسانه ای، یک تحول اجتماعی و یک حادثه فرهنگی بزرگ بود. تقریبا هیچ جشنواره فرهنگی در جهان نبود، و هیچ شهری در دنیا نبود، که مردم آن بطور مستقیم با نمایندگان و حامیان جنبش سبز در آن مواجه نشوند. جنبش سبز در سال گذشته کاری را که انقلاب ایران در طول سی سال گذشته با صرف میلیاردها دلار هزینه نتوانسته بود انجام دهد، انجام داد. جنبش سبز تصویر ایران را جلوی دوربین های جهان کشاند. اگر انقلاب اسلامی نتوانسته بود صادر شود، جنبش سبز توانست به مهم ترین کالای صادراتی ایران به تمام جهان تبدیل شود.
سوم: اگر فرض کنیم که آنچه در ایران اتفاق می افتد، به همان اندازه که جنگ سیاسی است، جنگ روانی است، اهمیت رسانه ها بیش از هر چیز درک می شود. به همین لحاظ است که دولت ایران با تمام قدرت به بستن همه درها و دریچه ها پرداخته است و اتفاقا از همین روست که جنبش سبز و مخالفان حکومت نیز به ساختن رسانه های تازه پرداخته اند. حامیان حکومت روزنامه ها را می بندند، روی امواج تلویزیونی پارازیت می اندازند، با استفاده از نیروی انتظامی و قدرت قضائی و خرید کارشناسان روسی و با استفاده از پول اینترنت را از دسترس مخالفان خارج می کنند و مخالفان حکومت و بخصوص جنبش سبز نیز دائما سعی می کند رسانه های تازه و فضاهای جدیدی برای خود بیابد. براساس خبرهای منتشره، تقریبا پشت سر همه مصاحبه ها و سخنرانی های احمدی نژاد در آمریکا یک معامله پولی جریان داشته است. آنها برای انتشار خبرهایشان از پول مردم مصرف می کنند و سعی می کنند تصویری مثبت از دولت کودتا نشان بدهند. در مقابل جنبش سبز در رسانه های جهانی همه چیز دارد، جز پول، اما تلاش حامیان جنبش سبز در رای گیری نشریه تایم نشان داد که قدرت بزرگتر همین وجود افکار عمومی منظم و با برنامه است. جنبش سبز مانند اکثر جنبش های مردمی تلاش کرده و تلاش می کند تا بتواند یک سال رابطه اینترنتی حامیان این جنبش را به صورت یک نیروی قدرتمند و با برنامه دربیاورد. اگر حکومت از پول مردم برای ایجاد چهره ای محبوب از دشمنان مردم استفاده می کند، مردم نیز از قدرت خودشان برای معرفی رهبران جنبش استفاده می کنند.
چهارم: معلوم نیست که نتیجه نظرسنجی تایم، که براساس آن میرحسین موسوی در حال حاضر رای نخست را دارد، تا آخرین روز به همین شکل باقی بماند، امیدواریم همین روند ادامه پیدا کند. آنچه در درجه دوم اهمیت است نتیجه ای است که گرفته می شود، موضوع مهم تر تلاشی است که باعث ایجاد شبکه های ارتباطی و تلاش های هماهنگ این شبکه ها برای جبران خلاء خبری در جنبش سبز می شود. دولت کودتا تمام رسانه هایی که قانونا متعلق به مردم است، از آنها دزدیده است و نه تنها از آن رسانه ها به نفع دولت استفاده می کند، بلکه از آنها علیه مردم نیز استفاده می کند. اما یادمان نرود که رسانه اصلی و آئینه آینده جهان، اینترنت است و در اینترنت نیروی انسانی جنبش سبز قدرتی پایان ناپذیر دارد. جنبش سبز، اگر در خیابان ها دائما با سرکوب دولتی که نماینده یک اقلیت است، مواجه می شود، در شاهراههای اینترنتی تلاش می کند، فضای خبررسانی را از آن خود کند. جنبش سبز قطعا در اولین فرصتی که امکان بیابد در خیابان های شهرهای کشور حضور می یابد، اما خیابان تنها جای فعالیت نیست، ما از هر فرصتی استفاده می کنیم. اگرچه اینها کافی نیست، اما آنچه مهم است، این که حامیان جنبش سبز در تلاش های هماهنگی چون رای دادن به موسوی در انتخاب چهره تاثیرگذار تایم در سال گذشته، همدیگر را بیابند، با کمک همدیگر به تشکیل رسانه های موثر همت کنند و افکار عمومی را در اختیار بگیرند. مهم نیست که دو هفته دیگر تصویر میرحسین موسوی روی جلد تایم برود، اگر چه بسیار دلنشین است، مهم این است که همین حالا همه مخاطبان وب سایت تایم که اتفاقا از تیراژ این نشریه هم بیشتر هستند، نام میرحسین موسوی را در فهرست تاثیرگذارترین شخصیت های سال گذشته می بینند.
پنجم: شاید دوست داشتم به جای تصویر میرحسین موسوی، تصویری از " ندا" یا " سهراب" روی جلد تایم می رفت، در هر حال فرقی نمی کرد، آنچه مهم بود، این بود که تصویری روی جلد تایم برود که نماینده جنبش سبز کشور است. فرقی هم نمی کرد که این چهره موسوی یا رهنورد باشد. آنچه مهم است دادن تصویری تازه از ایران است، چه این تصویر تصویر بانویی مانند شیرین عبادی باشد، یا تصویری از زهرا رهنورد، یا میرحسین موسوی، یا کروبی، یا یکی از زندانیان جنبش سبز. اما آنچه رخ داد و اکنون اهمیت دارد، حضور نماینده جنبش سبز در ردیف اول بالای رای گیری معتبرترین نشریه جهان است.
ششم: رای گیری نشریه تایم، نه نشانه اعتبار سیاسی افراد است، نه دلالت بر انتخاب دموکراتیک می کند، در هر دو حال سیستم نظرسنجی باز وب سایت تایم، نمی تواند نشان دهنده اعتبار سیاسی یا انتخاب دموکراتیک باشد. به همین دلیل است که اگرچه در فهرست افرادی که در نظرسنجی حضور دارند، مهم ترین چهره های سیاسی و هنری و فرهنگی و روشنفکری جهان قرار دارند که در میان آنها می توان نامهایی مانند باراک اوباما، کلینتون، سارکوزی، مرکل و حتی برخی حامیان القاعده را دید، اما در صدر جدول اکثرا چهره های محبوب جوانان کشورهای جهان هستند، جوانانی که به اینترنت دسترسی دارند و از آن استفاده می کنند. اینکه چهره محبوب جوانان کشور ما چهره هایی جانبدار دموکراسی و آزادی است از یک طرف نشانه خوبی از تمایلات جامعه ایران است، اما در حقیقت این آئینه همیشگی و کامل جامعه ایران نیست. شاید اگر جنبش سبز در کار نمی بود و نیاز به آزادی و دموکراسی در جامعه ما موضوع اول نبود، شاید ما هم چهره های مهم سینمایی و فرهنگی یا ورزشی مان را انتخاب می کردیم، اما وضع جامعه ما اقتضای دیگری دارد. شاید واقعا در کشوری مثل کره جنوبی مهم ترین چهره های تاثیرگذار بازیگران ورزشی و سینمایی باشند، اما در ایران امروز و چنانکه گفتم در جهان، تاثیر چهره های سیاسی که عمدتا در جنبش سبز ایران تعریف می شوند، بیش از چهره های دیگر است. آمدن نام میرحسین موسوی در جدول تایم، به معنای این نیست که او شخصیت برتر جهان یا ایران است، این فقط نشان می دهد که جنبش سبز از فرصتی که بصورت آزاد و طبق قوانین مشخص این وب سایت در اختیار همه کاربران اینترنتی است استفاده کرده است. از نظر من حتی اگر در یک انتخاب میان استادان علوم سیاسی تمام دانشگاههای جهان، یا در میان کشیش های واتیکان هم اگر بخواهند اثرگذارترین چهره سال گذشته را انتخاب کنند، باز هم جنبش سبز و رهبران آن انتخاب خواهند شد، چرا که واقعیت همین است، اما ارزش این انتخاب یک ارزش تبلیغاتی و رسانه ای است. در حقیقت حامیان جنبش سبز، یعنی همان هایی که در انتخابات ایران به موسوی رای دادند و دولت در مقابل رای آنان کودتا کرد، حالا از یک فرصت تبلیغاتی استفاده کرده اند. اگر یک انتخابات آزاد در ایران هم صورت بگیرد، باز هم موسوی انتخاب خواهد شد، اما انتخاب در نشریه تایم یک عمل تبلیغاتی است.
امیدواریم که تصویر میرحسین موسوی روی جلد تایم برود، این یک پیروزی رسانه ای برای حامیان جنبش سبز است، اما آنچه به دست آمده این نیست، آن چه در این جریان به دست آمد، فهم موثر بودن یک تلاش همگانی رسانه ای است. تلاش هزاران ایرانی که شب و روز بیدارند و سعی می کنند تا همه مردم را بیدار نگه دارند، تصویری شایسته از ایران به مردم جهان عرضه کنند و ایرانی زیباتر و بهتر بسازند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر